Bu son K. Irak operasyonu konusunda inanılmaz sayıda yorum yapıldı, bir o kadar da “senaryo” yazıldı. Ne düşüneceğimi, hangisine inanacağımı bilemiyorum. Kendim de bişeyler yazamamaktan, doğrusu, aşağılık duygusu başladı.
Bu sırada, Mülkiye son sınıftaki parlak öğrencim Gürcan Balık imdadıma yetişti. Bir araştırma yapmak için benden, 1985’den beri tuttuğum gazete arşivinin Kürtlerle ilgili bölümünü istemişti. Telefon edip, o arşivden Türkiye’nin sınırötesi harekâtların listesini çıkarmasını rica ettim. Onun özetinden size bu “operasyon”ları sıralayayayım. Kusura bakmayın, yorum falan yapamayacağım. Siz yapabiliyorsanız, yapın.
1) Mayıs 1983. Türkiye’nin ilk operasyonu. Uludere’de 3 askerin öldürülmesine tepki. 7000 asker Irak’a 5 km. girdiler.
Bundan sonra, 15 Ekim 1984’te Türkiye ile Irak bir Güvenlik Protokolü yaptılar. Birbirlerinin topraklarında 5 km’ye kadar “Sıcak Takip” yapma olanağı yarattılar. Bu protokol Ekim 1988’e kadar yürürlükte kalacaktır.
2) 15 Ağustos 1986. Uludere’de 12 erin öldürülmesine misilleme. 20 Fantom uçağı bomba yağdırdı.
3) 4 Mart 1987. Hakkari’de 14 sivilin öldürülmesine misilleme olarak havadan bombalama.
Ağustos 1988’deki Halepçe katliamından sonra Saddam da kendi sıcak takip hakkını kullanmak istedi. Türkiye izin vermedi ama, karşılığında da sığınmacı Kürtlerde kimyasal bomba izine rastlanmadığını dünya kamuoyuna duyurdu.
4) 20 Temmuz 1989. İran’la işbirliği halinde, bu ülke sınırlarının 80 km içine hava harekâtı.
5) 4 Ağustos 1991. Şemdinli’de 9 erin öldürülmesi ve 7’sinin rehin alınmasına misilleme. 14 gün süren önemli bir hava-kara operasyonu. Irak protesto notası verdi. BM Mülteciler Yüksek Komiserliği, tek hedefin PKK kampları olduğu yolundaki Türk savlarını yalanladı. Almanya ağır suçlamalarda bulundu. Operasyonun hukuksal dayanağının, “meşru müdafaa” olduğu belirtildi. Daha önce “bu son” diye nitelenen harekâtların, “PKK’nın kökü kazınana kadar” devam edeceği açıklandı. Genelkurmay, “Eşkiyanın savaş azmi kırıldı” dedi.
6) 11 Ekim 1991. 8 uçaklık filo bombaladı. Almanya tepki gösterdi.
7) 25 Ekim 1991. 17 erin şehit edilmesine 4000 askerle 40-50 km girerek misilleme. Barzani ilk defa “rest çekti”. Avrupa Parlamentosu hem PKK’yi, hem de Türkiye’yi “terör” yapmakla suçladı.
8) 1 Mart 1992. Kamplara havadan bombalama.
9) 10 Mart 1992. Irak sınırından 9 km. içerdeki bir PKK kampı hava harekâtıyla imha edildi.
10) 25 Mart 1992. Irak’daki 2 kamp havadan bombalandı. Türkiye’nin sivil Kürt halkına savaş açtığını öne süren Almanya Türkiye’ye silah sevkiyatını durdurdu.
11) 30 Temmuz 1992. Hava bombardımanı 3 gün sürdü.
12) 12 Ekim 1992. 20.000 askerle 35 gün süren büyük kara harekâtı. Ordunun, “Sınır güvenliği sağlanmadan ve PKK kampları temizlenmeden geri dönmeyeceği” bildirildi. Maliyeti 2 trilyon lira (1,5 milyar dolar) olan operasyon, Milli Savunma Bakanlığı bütçesinin yüzde 11’ine denk düştü.
13) 8 Haziran 1993. İran ve Irak’a kara operasyonu.
14) 28 Ocak 1994. Hava harekâtına katılan 50 uçak Zeli’ye bomba yağdırdı. Maliyet: 1 trilyon lira. Yanlışlıkla öldürülen 11 İranlı için Türkiye tazminat ödemeyi kabul etti.
15) Nisan 1994. Uçak ve helikopterler desteğinde 5000 askerin katıldığı operasyonda PKK’ye 200 kayıp verdirildiği bildirildi.
16) 20 Mart 1995. Irak’ın 40 km. içinde halen devam eden, 35.000 askerle gerçekleştirilen, 1 yıl sürebileceği tahmin edilen ve maliyetinin 2 milyar dolar olacağı söylenen harekât. Herkes bildiği için ayrıntı vermiyorum.
1983 harekâtı Irak’ın izniyle, 86 ve 87’deki operasyonlar Irak’la yapılan “Sıcak Takip” anlaşmasına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. 91’deki bir harekât için “meşru müdafaa” denmiş, son harekât da “Devletlerin kendilerini ve varlıklarını koruma hakkı”na dayandırılmıştır.
Üniversitede ders verirken, iki şey anlatılır. Bir: Konunun içeriği. Yani, neyin ne ve nasıl olduğu. İki, anlatılan şeyin zaman ve zemin içinde nereye oturduğu.
Hatta, bu ikincisi, birinciden önce anlatılırsa öğrenci dersi daha iyi algılar. İyi çalışmalar, efendim.