Baskın Oran

Ter Petrosyan’ı Türkiye ve Azerbaycan çok arar!

Ermenistan’da Ter Petrosyan’ın istifasıyla ortaya çıkan “darbe benzeri” değişiklik fena oldu.

Yalnızca, Türkiye’ye Orta Asya’dan gelen yol, özellikle de enerji koridoru en kısa ve güvenli biçimde Ermenistan’dan geçtiği için değil. Çok sebepten fena oldu.

 1) İşe aşırı milliyetçilikle başlayan, ama Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin düzelmesinin kendi ülkesi için de tek çıkar yol olduğunu kısa zamanda anlayan Ter Petrosyan zamanında, Türkiye kendisi için çok önemli bir olanak yakalamıştı: “Ermeni Soykırımı” uluslararası suçlamasından kurtulmak.

Çünkü Ter Petrosyan, Temmuz 95’te anayasasından bu kavramı çıkarıp attığı gibi, yavaş yavaş dünya piyasasından da silip atmaya olanak verecek bir ortam sürdürüyordu. Türkiye’ye asıl düşman olan Ermeni diyasporasını (Amerika, Fransa vb. ülkelerdeki Ermeni asıllılar) dolaşıyor, onları ikna ediyordu.

Şimdi gelenler, zaten azmak için bekleyen diyasporaya istediğini fazlasıyla verecek.

2) Ter Petrosyan, Türkiye düşmanı Taşnak partisinin faaliyetini askıya almış, yöneticilerini çok ciddi nedenlerle (siyasi cinayetler, uyuşturucu, vb.) içeri attırmıştı.

Şimdi gelenler Taşnak üstündeki yasağı kaldırdı. Partinin 4 yıla mahkum liderlerinden Markaryan serbest bırakıldı. 5 yıla çarptırılan Ovanasyan da yakından bırakılacak ve 16 Marttaki başkanlık seçimlerinde Taşnak adayı olabilecek.

3) Ter Petrosyan PKK faaliyetini kesinlikle önlemişti. Şimdi örgüt bu cepheden de saldıracak.

4) Ama hepsinden önemlisi, Ter Petrosyan’ın gidişi Rusya’nın Ermenistan’a kesin dönüşü demek. Türk-Rus sınırı yeniden kuruluyor. Ermenistan ekonomik bakımdan İran’a, askerî bakımdan Rusya’ya teslim oluyor. Türkiye’nin bölgedeki iki rakibi daha da güçleniyor.

***

Açık konuşalım, Türkiye için çok tatsız olan bu gelişmelerde Türkiye’nin çok günahı var. Çünkü, Azerbaycan’ı gücendirmemek uğruna, Ermenistan’ın bir parça nefes almasını sağlayacak sınır kapısını açmadı.

Açsaydı, durum Azerbaycan için de iyi olacaktı. Çünkü:

1) Amacı Dağlık Karabağ sorununu çözmek olan Minsk Grubunun etkinlikleri bir sonuca ulaşmak üzereydi. Eğer Ter Petrosyan ülkesini ekonomik bakımdan bir parça rahatlatabilseydi, vatandaşlarını bu çözüm konusunda ikna edebilecek güce kavuşacaktı. Kavuşamadı.

2) Azerbaycan, Kafkasya’da Ruslara askerî üs vermemiş tek ülke. En büyük korkusu, Baku petrol alanlarını yitiren Rusya’nın geri dönmesi.

ABD’nin Orta Doğu’da sağladığı tartışmasız üstünlüğe Kafkasya’da Ermenistan “darbesi” ve Gürcistan’da Şevardnatze suikastıyla cevap veren, “Burada da benim borum öter” diyen Rusya, Ter Petrosyan’ın gitmesiyle birlikte Azerbaycan’ı her zamankinden daha fena kuşatmış durumda.

***

Azerbaycan, petrolünü pazarlamaya geçince Ermenistan’a karşı çok daha güçlü duruma geleceğini, zamanın kendi lehinde çalıştığını hesaplıyordu.

Öyleydi de.

Ama, aynı zamanda, “mükemmel iyinin düşmanı” idi. Bu kuralı bilmiyordu ki, Azerbaycan,  iyiyi kaçırdı.

Türkiye de.

İkisi de Ter Petrosyan dönemini biraz zor bulur.

Önceki Yazı
Sonraki Yazı