İçindekiler (Ayrıntılı)
3. Basıma ÖNSÖZ ….. 11
1. Basıma ÖNSÖZ ….. 15
GİRİŞ
MİLLİYETÇİLİK NEDİR?
I— Milliyetçilik Kavramı ve Karmaşıklığı ….. 19
Farklı Siyasal İşlevler ….. 20
Yaklaşım, Tanım, ve: Sınıflandırmalarin Sakatlığı ….. 22
Türkiye’ye Özgü Durumlar ….. 26
II — Milliyetçiliğin Üçlü Yapısı ….. 33
Bir Duygu Olarak Milliyetçilik ….. 33
Bir İdeoloji Olarak Milliyetçilik ….. 37
Bir Toplumsal Hareket Olarak Milliyetçilik ….. 41
BİRİNCİ BÖLÜM
KLASİK MİLLİYETÇİLİK KAVRAMI VE AZGELİŞMİŞ ÜLKE MİLLİYETÇİLİĞİ
I — Batı Avrupa’da Milİyetçilik ….. 47
A – Batı Avrupa’da Milleti Doğuran Ortam ….. 47
Feodal Sistemin Bozulması ve Mutlakiyetçi Krallıkların Kurulması ….. 47
Değişmenin Yarattığı Sonuç: Milletin Ortaya Çıkması ….. 49
B – Yeni Toplum ve Yeni İdeoloji: Milliyetçilik ….. 50
Mutlakiyetçi Krallığın Siyasal Kuramı: Toplumsal Sadakatin Prense Yönelmesi ….. 50
Geçiş Dönemi: Akılcı Aydınlanma Çağı ve BireyciKuramlar Çağı ….. 51
Toplumsal Sadakatin Millete Yönelmesi ve Milliyetçilik ….. 53
C – Batı Avrupa’da Milliyetçiliğin Siyasal İşlevi, Nitelikleri ve Tartışılması ….. 54
II – Orta Avrupa’da Alman Milliyetçiliği ….. 58
Farklı Bir Oluşum ve Nitelik: Devlete Verilen Önem ….. 58
Farklılığın Nedenleri ….. 60
Almanya’da Milliyetçiliğin Siyasal İşlevi: Ulusal Birlik ….. 62
III – Doğu Avrupa’da Milliyetçilik ….. 64
Farklı Bir Ortam: Devlete ve Bağımsızlığa Verilen Önem ….. 64
Yunan Milliyetçiliği Örneği: Balkanlarda Milliyetçilik ….. 65
Doğu Avrupa’da Milliyetçiliğin Siyasal İşlevi: Ulusal Bağımsızlık ….. 66
IV – Avrupa’da Milliyetçiliğin Nitelik Değiştirmesi ve Emperyalizm ….. 68
19. Yüzyıl Milliyetçiliğinin Nitelikleri ve Tartişılması ….. 68
Avrupa’da Ortam Değişikliği ….. 69
Milliyetçiliğin “Aşırılaşması” ve Yeni Siyasal İşlevi ….. 73
Azgelişmiş Ülke Milliyetçiliğinin Farklı Modeli ….. 76
İKİNCİ BÖLÜM
KARA AFRİKA’DA MİLLİYETÇİLİK DUYGUSUNUN DOĞUŞU
I – Milliyetçilik Duygusunun Doğuşunda Temel Etkenler ….. 83
A – Avrupa’ya Açılıştan Önce Afrika’da Geleneksel Yapı ….. 83
B – Afrika’da Geleneksel Yapının Bozulması ….. 87
1 – Misyoner (Batı) Eğitimi ve Hıristiyanlık ….. 87
2 – Geleneksel Yapının Değişmesi ve Emperyalizm ….. 94
a) Emperyalizm ve Köylü: Ücretlinin (İşçinin) Ortaya Çıkması ….. 96
Para Ekonomisi ve Sonuçları (96), Kentleşme ve Sonuçları (98), Haberleşmenin ve Yatay Hareketliliğin Artması (101), İşçi Sınıfı ve Milliyetçilik (102)
b) Emperyalizm ve Yerli Burjuvazi ….. 104
Aracı Yerlilerin Ortadan Kalkması ve Avrupalı Şirketler (104), İhracata Dönük Üretim ve Sonuçları (105), Burjuvazi ve Milliyetçilik (107)
C – Devrimci Önderliğin Ortaya Çıkması ….. 108
1 – Kabile Şeflerinin Çöküşü ….. 108
a) Kabile Şeflerinin Çöküş Nedenleri ….. 109
b) Kabile Şefleri ve Milliyetçilik ….. 112
2 – Yeni Seçkinlerin Doğuşu: Aydınlar ….. 114
Azgelişmiş Ülkeler ve Aydın Kavramı ….. 114
Afrika’da Aydınları Doğuran Ortam ….. 116
Aydınları Huzursuz Yapan Ortam ….. 118
Afrika Aydınları ve Milliyetçilik ….. 120
II – Afrika Milliyetçiliğinin Doğuşunda Yardımcı Etkenler ….. 122
Uluslararası Derneklerin Etkisi ….. 122
Amerika Kıtasından Gelen Etkiler (Panaf rikanizm) ….. 123
İkinci Dünya Savaşının Etkileri ….. 124
Birleşmiş Milletler Örgütü’nün Etkisi ….. 126
Uluslararası Ortamın Etkisi ….. 126
III – Afrika Milliyetçiliğinin Tanımı ve Niteliği Sorunu ….. 128
A – Kara Afrika Milliyetçiliğinin Tanımı Sorunu ….. 128
1 – Geniş ve Dar Tanımlar ….. 128
2 – Ne Afrika Milliyetçiliğidir, Ne Değildir? ….. 132
a) Protesto Hareketleri: İlk Direnişler, Etiyopyacılık ve Mehdilik ….. 132
b) Pozitif Eylem: Milliyetçilik ….. 139
B- Kara Afrika Milliyetçiliğinde Farklı Nitelik Sorunu… ….. 142
1- Afrika Milliyetçiliğinin Farklı Beliriş Biçimleri ….. 142
2- Karakter Farklarının Nedenleri ….. 143
Avrupa Kültürünün Etki Derecesi ….. 143
Sömürgeci Devletin Politikası ….. 144
Beyaz Kolonların Varlığı ….. 148
Kabile Yapılarının Farklılığı ….. 153
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
KARA AFRİKA MİLLİYETÇİLİĞİNİN İDEOLOJİSİ
I – Genel Kuramsal Çerçeve ….. 161
A – Toplumun Gereksinmeleri Açısından İdeoloji ….. 162
B – Batılılaşmış Seçkinlerin Çıkarları Açısından İdeoloji ….. 165
II – Afrika Milliyetçiliği İdeolojisinin İşlevleri ….. 167
A – Sömürgelikten Kurtulmak ….. 167
1 – Kurtuluş Yolunun Seçimi: Liberalizm Yoluyla Bağımsızlık ….. 167
2 – Bağımsızlık Fikrinin Ortaya Çıkış Süreci ….. 169
3 – Bağımsızlık Döneminin İdeolojik Tahlili ….. 177
a) Bağımsızlık ve Milliyetçi İdeolojinin Açmazı ….. 177
b) Açmazı Gidermenin Yolları: “Panafrikanizm” Kavramı ve Kendini Uluslararası Toplumda Kabul Ettirme ….. 179
B – Gerçek Bağımsızlığı Kazanmak: “Modernleşme” ….. 182
1 – Siyasal Modernleşme: Ulusal Birliğin Kurulması ….. 182
a) Siyasal Modernleşme Açısından İdeolojinin Mevcut ve Potansiyel Sorunları: Etnik ve Sınıfsal Bölünmeler ….. 183
b) İdeolojinin Ulusal Birlik Sorununa Cevapları ….. 186
Yaklaşımın Seçimi: Antiçoğulculuk ve Yukarıdan Devrimcilik ….. 186
Silahların Seçimi ….. 189
Anayasal Silah: Ûniter Devlet (189), Örgütsel Silah: Tek Parti (191), Diğer Önlemler (195)
Ulusal Birlik Sorununun Çözümü ve Afrika’nın Siyasal Modernleşmesi Kavramı Üzerine Düşünceler ….. 198
2- Ekonomik Modernleşme: Sınaileşme Yoluyla Kalkınma ….. 199
a) Ekonomik Modernleşme Açısından İdeolojinin Mevcut ve Potansiyel Sorunları: Geri Kalmışlık ve Sınıfsal Bölünmeler ….. 200
b) İdeolojinin Ekonomik Modernleşme Sorununa-Cevapları ….. 204
Kurtuluş Yolunun Seçimi: Sinsileşme ….. 204
Yaklaşımın Seçimi: Antiçoğulculuk ve Yukarıdan Devrimcilik ….. 205
Silahların Seçimi ….. 207
Afrika. Sosyalizmi (207), Tartışmalı Bir Kalkınma Aracı: Panafrikanizm (218)
C- Kendini Aramak ve Kanıtlamak ….. 221
1- Neden “Kendini Arama”? ….. 221
2- Kendini Aramanın ve Kanıtlamanın Yolları ….. 222
a) “Afrika Kişiliği” Kavramı: Panafrikanizm ve Negritude ….. 222
Panafrikanizm (222), Nögritude (226), “Afrika Kişiliği”nin Uygulanması (228)
b) Afrika Milliyetçiliğinin Dış Politikası ….. 229
Politikaya ve Örgütlere Aktif Katılma (231), Panafrikanizm (232), Emperyalizme ve Yeni Sömürgeciliğe Karşı Oluş (232), Uluslararası Hukuk Anlayışı (233), Bloksuzluk (Bağlantısızlık) Politikası (234)
III- Kara Afrika Milliyetçiliği İdeolojisinin Genel Bir Değerlendirmesi ….. 236
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
KARA AFRİKA MİLLİYETÇİLİĞİNİN SORUNLARI
I – Emperyalizmin Mirası ve Kalıntıları Sorunu ….. 245
A – Emperyalizmin Mirası: Kara Afrika’da Sınırlar ve Azınlıklar ….. 245
Yapay Sınırlar Sorunu ve Çözüm Yolu: Uti Possidetis ….. 246
Azınlıklar Sorunu ve Çözüm Yolu: Afrika Ülkelerinin Kendine Özgü Self Determinasyon Anlayışı ….. 248
B – Emperyalizmin Kalıntıları: Beyaz Yönetimler ve Kurtulmamış Topraklar ….. 250
Beyaz Yönetimler Sorunu ….. 251
Kurtulmamış Topraklar Sorunu ….. 254
II – Kara Afrika’da Birleşme (Panafrikanizm) Sorunu ….. 258
A – Panafrikanizm! Gerçekleştirme Yolları ….. 259
Nkrumah ve Federalist Yaklaşım ….. 259
İşlevsele! Yaklaşım ve Sonucu: Bloklaşmalar ….. 260
B- Umutlar ve Engeller ….. 264
III – İdeolojik Uygulamanın Doğurduğu Sonuçlar ….. 269
A – Siyasal Rejim Sorunu ve Askerî Darbeler ….. 269
1 – Askerî Darbelere Götüren Ortam ….. 269
a) Rejimin Meşruluğunun Zayıflaması ….. 269
“Onlar Bilinci”nin Zayıflaması, “Biz Bilincinin Güçlenememesi (270), Tek Parti’nin Bozulması (271)
b) Anayasal Demokrasinin İşlemesini Güçleştiren Koşullar ….. 275
2 – Kara Afrika’da Askerî Darbeler ….. 277
Orduyu Harekete Geçiren Nedenler ….. 277
Askerî Darbeler ve Kara Afrika Milliyetçiliği ….. 280
B – Sosyo-Ekonomik Gelişme ve Sonucu ….. 282
Potansiyel Sorunun Gerçeğe Dönüşmesi: Sınıflaşma ….. 282
Sınıflaşmanın Yarattığı Sorunlar ….. 283
En Büyük Tehlike: Etnik Bölünmelerle Sınıfsal Bölünmelerin Çakışması ….. 284
SONUÇ 289
EKLER 297
EK-1: Afrika’da Önemli Gelişmeler (1974 -1980) ….. 299
EK-2: “Emperyalizmin Kalıntıları Sorunu”nun Çözümü ….. 324
EK-3: 1980 Sonrasında Afrika Sosyalizmi ….. 343
EK-4: Afrika Zamandizini (1980 – 1996) ….. 349
EK-5: Haritalar: Afrika 1939 ve Afrika 1996
KAYNAKÇA ….. 365
DİZİN ….. 381
İÇİNDEKİLER (Ayrıntılı) ….. 389